Skip to main content

مروری بر چالش‌های بازاریابی الکترونیکی در ایران

پژمان حاتمی‌فر/ استاد مدعو دانشگاه هنر اصفهانزاهد شفیعی/ مدیر گروه جهانگردی دانشگاه هنر اصفهان امروزه جهانی‌سازی بازار یکی از چالش‌های مهمی است که بازاریابان گردشگری با آن مواجه هستند. جهانی‌سازی در نتیجه افزایش سفر و تجارت در بخش بزرگی از کشورها و همچنین افزایش ارتباطات اینترنتی در سراسر دنیا به‌وجود آمده و این موضوع به یکی از مهم‌ترین مسائل موردبررسی در مباحث علمی گردشگری و تحقیقات بازار در کشورهایی بدل شده است که به دنبال جذب گردشگران و درآمدهای بیشتر هستند. در این کشورها سعی می‌شود از ابزارهای موجود حداکثر بهره‌برداری شود و این‌گونه است که مقصدهای جهانی مهمی همچون پاریس، میلان، بارسلون یا اورلاندو به‌عنوان الگوهای گردشگری مجازی معرفی می‌شوند.

در واقع یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر جهانی‌سازی بازار گردشگری یک مقصد، مطالعه تاثیر عملکرد استراتژی‌های بازاریابی بین‌المللی الکترونیکی است که البته امر تازه‌ای نیست. اما ادبیات نظری پژوهش‌های پیشین، نحوه و میزان تاثیر کاربرد بازاریابی الکترونیکی و ابزارهای ترفیعی آن در بازارهای گردشگری ایران و جذب گردشگران بین‌المللی به کشور از طریق ایجاد تصویر مثبت از مقصد، همچنان مشخص نشده و با وجود مطالعات بسیار هنوز به صورت عملی و کاربردی به اجرا درنیامده است.  به‌طور کلی گردشگران برای انتخاب مقصد سفر خود به اطلاعاتی درخصوص مقصد نیازمند هستند و به‌طور مداوم اطلاعاتی را از طریق رسانه‌های ارتباط جمعی از قبیل تلویزیون، ماهواره، اینترنت و… به‌دست می‌آورند. به‌رغم اینکه رسانه‌ها اطلاعات باارزشی را در اختیار گردشگران قرار می‌دهند اما اطلاعاتی که از منابع غیررسمی از قبیل توصیه دوستان و آشنایان و دیگر افراد به‌دست می‌آورند، به علت اینکه این افراد ذی‌نفع نیستند، بر آنها اثرگذارتر است.

  ابزار ترفیعی

ترفیع الکترونیکی و آنلاین جزئی از بازاریابی اینترنتی و شامل تبلیغات اینترنتی، برندسازی اینترنتی، بازاریابی مستقیم از طریق اینترنت و… است. برای اینکه خدمات تبلیغاتی به‌درستی پیاده‌سازی شوند باید از ابزارهای ترفیعی الکترونیکی در دسترس و متناسب به همراه نوآوری استفاده شود تا در نهایت منجر به موفقیت کسب‌وکار شود. کشور ما که به دنبال جذب گردشگر بیشتر است نیازمند رقابت اثربخش در گردشگری بین‌المللی با کشورهای همسایه و مناطق دیگر دنیا در بازار جهانی است، بنابراین اتخاذ استراتژی‌های بازاریابی بین‌المللی نوآورانه و سیاست‌های عمومی متناسب برای منطقه ما امری حائز اهمیت محسوب می‌شود. با توجه به این واقعیت که محصولات گردشگری ناملموس هستند و به سختی می‌توانند قبل از مصرف مورد ارزیابی قرار گیرند، در هنگام خرید درگیری ذهنی بالا است، ماهیت متمایزی دارند و موفقیت آنها بستگی به اطلاعات دقیق و قابل‌اعتماد دارد، بنابراین به‌منظور به حداقل رساندن ریسک تصمیم‌گیری اشتباه گردشگران در طول فرآیند تصمیم‌گیری خود، انواع گوناگونی از اطلاعات سفر را بررسی و جمع‌آوری می‌کنند. به‌طور مثال اگر گردشگری هیچ‌گاه از مقصد بازدید نکرده باشد، منابع ترفیعی باید تصویر مثبت و دقیقی را از مقصد به نمایش بگذارند؛ چراکه این امر بر تشکیل تصویر مقصد، انتخاب مقصد و قصد بازدید مجدد از مقصد اثرگذار خواهد بود.

  غلبه رسانه‌های اجتماعی

اگرچه اینترنت تبدیل به یکی از محبوب‌ترین واسطه‌های بازاریابی شده است اما به علت تعداد کم کاربران وب‌سایت در برخی کشورها، عامل تقاضا هنوز یکی از مشکلات محسوب می‌شود. بر مبنای بررسی انجمن تور اپراتورهای ایالات‌متحده، بیشتر اعضای آن موضوع به‌کارگیری رسانه‌های اجتماعی در بازاریابی را گزارش دادند و از فیس‌بوک (برمبنای ۹۰ درصد نظر پاسخ‌دهندگان) به عنوان بهترین کانال ارتباطی نام بردند. بعد از فیس‌بوک، وبلاگ‌ها، توئیتر و یوتیوب در مراتب بعدی قرار می‌گیرند. به‌طور عمده ۹۷ درصد از اعضا براین باور بودند که کاربرد این رسانه‌های اجتماعی موجب افزایش تعامل با مصرف‌کننده می‌شود. اما به واقع در ایران به‌منظور توسعه گردشگری تا چه میزان از این امکانات استفاده می‌شود؟ آیا کسب و کارهای گردشگری کشور از امکاناتی همچون توئیتر استفاده مناسبی به‌عمل می‌آورند؟ تحقیقات نشان می‌دهد غالب کسب و کارهای گردشگری شبکه‌های اجتماعی همچون اینستاگرام و تلگرام و در موارد خاص وبلاگ‌ها را به‌منظور بازاریابی خود انتخاب می‌کنند اما این شبکه‌ها در خارج از کشور تا چه میزان استفاده می‌شوند؟ آیا از امکاناتی همچون وبلاگ‌ها به خوبی استفاده می‌شود؟

از سوی دیگر جزء کلیدی فرآیند جایگاه‌یابی، مدیریت ادراکات افراد از مقصد و همچنین ایجاد تصویر جذاب و متفاوت از مقصد است. تحقیقات نشان داده تصویر مقصد عاملی نفوذی و تاثیرگذار بر انتخاب مقصد توسط گردشگران است و توسعه تصویر دارای ماهیت چند بعدی و تشکیل آن نشات گرفته از چند عامل است. توسعه تصویر تحت‌تاثیر عوامل روانشناختی فردی و عناصر محرک بیرونی و ترفیع مقصد گردشگری که بخشی از فرآیند تشکیل تصویر مقصد است، وابسته به منابع اطلاعاتی در دسترس است و منابع اطلاعاتی بعضا بر تصمیم‌گیری تاثیر می‌گذارد.  بنابراین گردشگران برای کسب اطلاعات از منابع اطلاعاتی از قبیل رسانه‌های اجتماعی و منابع غیررسمی از قبیل تبلیغات دهان به دهان الکترونیکی استفاده می‌کنند که تاثیرات اثربخش‌تری در مقایسه با بقیه منابع دارد و سوالی که در این قسمت مطرح می‌شود این است که تا چه میزان به موضوع تبلیغات دهان به دهان چه از نظر علمی و چه عملی به عنوان یک موضوع مهم در بازاریابی گردشگری در کشور پرداخته شده است؟

منبع: دنیای اقتصاد

ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:  کانال تلگرام آقای بازاریاب   |    پیچ اینستاگرام بزاززاده  

شماره تماس جهت مشاوره!