امروزه تدارک محل اقامت و آذوقه مسافران به عنوان صنعت مهمانپذیری شناخته می شود و بخش مهمی از صنعت توریسم را به خود اختصاص می دهد زیرا درصد بزرگی از هزینه ایام تعطیلات مسافران در ایران، صرف اقامت و تهیه مواد خورکی می شود. از سوی دیگر بخش مهمی از مشاغل توریسم در بخش مهمانپذیری تعریف می شود.
مشخصه های بخش مهانپذیری عبارتند از :
- مکان: در مهانپذیری موقعیت مکانی از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا این جذابیت های مکان است که باعث جذب توریست می شود نه خود مهمانپذیری. به عنوان مثال به تاسیس مهمانپذیری ها در گردنه زیبا حیران و یا هتل والفجر در حاشیه رود زیبا کارون می توان توجه کرد.
- تجهیزات: تجهیزات مهمانپذیری پس از آن که ایجاد می شوند به راحتی قابل جابه جایی نیستند.
- هزینه ثابت: هزینه ثابت این صنعت وابستگی شدیدی به ساختمان ها دارد بنابر این میزان بالایی از هزینه را به خود اختصاص می دهد.
- فناپذیری: هرگونه خدمات مهمانپذیری زمانی که ارائه نشود باعث می شود درآمد از بین برود.
- تجزیه ناپذیری: محصولات مهمانپذیری در یک مکان تولید ومصرف می شوند . به همین خاطر برای ارائه محصول وخدمات باید مصرف کننده را به محل بیاوریم مهانپذیری علت اصلی سفر نیست اما نقطه کانونی سفر است.
به موضوع مهمانپذیری از دوجنبه “کسب و کار ” و “تفریحات ” می توان نگاه کرد. بخش کسب و کار به هفته کاری و هتل های واقع در شهرهای بزرگ اشاره دارد مانند هتل ارگ شیراز یا هتل هما در شهر مشهد در حالی که بخش تفریحی آن به ایام آخر هفته و بازار مسافرت های کوتاه و فصل تابستان اشاره دارد مانند اجاره ویلا در شهر های حاشیه دریای خزر.
حدود دویست سال است که مهمانپذیری به شکل کنونی آن وجود دارد اما اگر بخواهیم تاریخچه آن را در ایران بررسی کنیم کاروان سراها از گذشته های دور در کشورمان فعال بودن و محلی برای ملاقات های مردم و تجار از شهر ها و کشور های مختلف به شمار می آمدند . به عنوان مثال تاسیس کاروان سرهای مختلف در حاشیه جاده ابریشم در ایران. تا سال ۱۸۰۰ میلادی کلمه هتل و قهوخانه به یک معنی استفاده می شده است اما در دو دهه بعدی کلمه “هتل ” به عنوان محلی برای اسکان شبانه مردم و فراهم کردن غذای مسافران مورد پذیرش عمومی قرار گرفت. امروزه یک سوم درآمد هتل ها در ایران از تشکیل انجمن ها و برگزاری کنفرانس ها حاصل می شود. از زمانی که راه آهن وارد ایران شد زمان سفر بسیار کاهش پیدا کرد و بسیاری از کاروان سراها ومهمانپذیرها از رده خارج شدند زیرا مسافران در همان روز به مقصد می رسیدند.