برای شفای تن، باید روح را شفا داد. “فلورانس اسکاول شین”
در ادامه مبحث روند تاریخی رشد صنعت گردشگری پزشکی، در این بخش با تاریخچه گردشگری پزشکی در ایران و تعاریف گردشگری سلامت آشنا خواهیم شد.
- تاریخچه ی گردشگری پزشکی ایران
از دیر باز ساکنین کشورهای همسایه، به ویژه کشورهای حاشیه ی خلیج فارس برای برخورداری از خدمات پزشکی به ایران سفر می کردند. اما اینکه پیشینه ی دقیق این سفرها از چه زمانی بوده است، اطلاعات دقیقی در دست نیست. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و ۸ سال دفاع مقدس، در دهه ی ۸۰ خورشیدی، موضوع گردشگری پزشکی به طور رسمی و در قالب کارآفرینی در بخش بهداشت و درمان مورد توجه واقع گردید. در آن زمان مراکز درمان دولتی برای این منظور در نظر گرفته شده بودند، که البته اتفاق مهمی صورت نپذیرفت. به دنبال ایجاد ستاد اشتغال در وزارت خانه های مختلف، گردشگری پزشکی در قالب خدمات بین المللی سلامت مورد توجه واقع گردید. به دنبال آن نیز شورای سیاست گذاری گردشگری سلامت در سال ۱۳۸۳ در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شکل گرفت.(جباری،۱۳۸۷)
ایران در سال ۸۳ تقریبا ۱۲ هزار بیمار خارجی پذیرش کرده است که این میزان در سال ۸۴ به ۱۷ هزارو پانصد نفر رسید. درمان بیماری هایی نظیر ناباروری، جراحی پلاستیک، زیبایی، کاشت دندان و جراحی لثه، از مهمترین دلایل سفر این افراد به شهرهای مختلف کشورمان است. کیفیت بالا و قیمت ارزان خدمات درمانی ایران در مقایسه با کشورهای عربی، آسیای میانه و حتی اروپا باعث شده، بیماران ایران را به عنوان مقصد درمان خود انتخاب کنند. بیشترین مسافران گردشگری پزشکی ایران از کشورهای حوزه ی خلیج فارس و آسیای میانه هستند. در واقع در میان کشورهای اسلامی، ایران پس از اردن حرف اول را می زند.(جباری،۱۳۸۷)
- تعاریف گردشگری سلامت
به دلیل ابهام در تعاریف گردشگری سلامت و گردشگری پزشکی از یک طرف، و از طرف دیگر برای فهم بهتر مطالب در این قسمت علاوه بر گردشگری پزشکی به گردشگری سلامت نیز پرداخته خواهد شد. از گردشگری سلامت تعاریف گوناگونی شده است که در زیر به تعدادی از آنها اشاره می شود:
- تدارک تسهیلات سلامت با استفاده از منابع طبیعی کشور به ویژه آب های معدنی و آب و هوا؛ این تعریف محدود بوده و گردشگری سلامت را منحصر به استفاده از آب های معدنی و آب و هوا می کند. در این تعریف اشاره ای به گردشگری پزشکی نشده است.
- عمران، گردشگری سلامت را به این صورت تعریف می کند که سفر فرد به منظور درمان، -خواه از طریق مداخله ی پزشکی یا با استفاده از منابع طبیعی- استراحت و حفظ سلامت جسمی. این سفر می تواند داوطلبانه و یا به توصیه پزشک صورت گیرد.(هراهشه،۲۰۰۲)
- تاباچی بر این عقیده است که گردشگری سلامت هرگونه سفری است که برای ارتقای سلامت خود یا یکی از افراد خانواده فرد انجام می پذیرد.(روس،۲۰۰۱)
- لاوز گردشگری سلامت را سفری تفریحی می داند که یکی از اهداف آن بهبود وضعیت سلامتی فرد است.(هراهشه،۲۰۰۲)
- پولاک و ویلیام گردشگری سلامت را فعالیت های تفریحی، آموزشی که به دور از محیط کاری انجام شده و در آن محصولات و خدمات گردشگری با هدف ارتقای سلامت و صحت ارائه می گردد. تعریف فوق نسبت به تعاریف پیشین بعد جدیدی را به گردشگری سلامت اضافه می کند و آن لحاظ نمودن فعالیت های محققان و دانشجویان این حوزه است(هراهشه،۲۰۰۲)
- کاررا و بریج می گویند که گردشگری سلامت سفری سازمان یافته از محیط زندگی فرد به مکان دیگر است که به منظور حفظ، بهبود و دستیابی مجدد به سلامت جسمی و روحی فرد صورت می پذیرد(کاررا و بریج،۲۰۰۶)
- و در انتها بنا بر تعریف وزارت بهداشت مالزی، گردشگری سلامت به عنوان مسافرت با هدف ارتقای سلامت جسمی، روحی و روانی افراد، خانواده ها و گروه ها صورت می گیرد. مراقبت های پزشکی، تندرستی به عنوان عناصر گردشگری سلامت شناخته می شود.(واجیراکاچوم،۲۰۰۴)