ایران و ونزوئلا در یک کنفرانس نفتی واقع در قاهره که مربوط به کشورهای عربی بوده ملحق شدند، مذاکرات و تصمیماتی که گرفته شده بود زیربنایی شد برای تأسیس سازمان اوپک. آنها اعتقاد داشتند که قدرت چانه زنی فروش نفت شان در برابر خریدارهای مطرح افزایش پیدا خواهدکرد. در این کنفرانس ۱۱ کشور شرکت کرده بودند که ایران یکی از آن ها بود. در اوایل سال ۱۹۶۰ وزرای کشورهای ونزوئلا و عربستان سعودی درخواست خودرا مبنی براینکه هرشرکتی که بخواهد قیمت نفت خام را کاهش دهد باید با کشورهای میزبان مشورت کند، مطرح کردند ولی در آگوست همان سال بدون اطلاع قیمت نفت را کاهش دادند و باعث نگرانی کشورهای صادرکننده شدند، در نتیجه آنها به کنفرانسی در بغداد فراخوانده شدند. مقاماتی از ایران و عراق ، کویت و عربستان سعودی و ونزوئلا در جلسه حاضر شدند و اوپک تأسیس شد. تصمیم گرفته شد که قیمت گذاری نفت خام فقط توسط کشورهای عضو صورت گیرد. با بوجود آمدن اوپک قیمت نفت خام رفته رفته بالا رفت و قدرت اقتصادی این سازمان در جهان بیشتر شد.
پس از اینکه کشورهای عضو فروش نفت به آمریکا و هلند را بدلیل جنگ میان اسرائیل و اعراب تحریم کردند، قیمت نفت بالا رفت. از دلائل قدرت اوپک در اختیار داشتن ۶۸% ذخائر نفت جهان و همکاری کشورهای عضو بود. رویداد های سیاسی و اقتصادی دهه ۱۹۷۰ باعث شد که قیمت نفت افزایش پیدا کند، مانند رخداد انقلاب اسلامی ایران که نفت به بشکه ای ۳۵ دلار درسال ۱۹۸۰ افزایش پیدا کرد.
پیامدهای افزایش سریع نفت خام:
- افزایش قیمت نفت و سایر انرژی ها باعث افزایش بیکاری و رکود در کشورهای وارد کننده شد.
- کشورهای صنعتی و توسعه یافته درصدد یافتن منابع جدید نفت شدند.
- کشورهای صنعتی در زمینه صرفه جویی در مصرف انرژی و یافتن راههای جدید مصرف انرژی برنامه ریزی کردند.
- درنتیجه تقاضا برای نفت درکشورهای توسعه یافته کاهش یافت و بازارجهانی نفت بامازاد عرضه روبرو شد.
درسال ۱۹۸۰ دوباره شرایط به نفع اوپک تغییر پیدا کرد و عرضه نفت خام به ۴۰% رسید و از جهت دیگر چون قیمت نفت پائین بود سرمایه گذاری در زمینه های اکتشافی و صرفه جویی و همچنین انگیزه آنان کاهش پیدا کرد. کشورهای درحال توسعه از جمله چین و اندونزی بیشتر متقاضی نفت خام شدند، لذا مقدار تولید اوپک افزایش یافته و در سال ۱۹۹۰ به ۵/۲۸ میلیون بشکه نفت خام رسید و این درحالی است که تولید دیگر کشورها به ۶ میلیون بشکه افزایش یافت. با تمام این جریانات هنوز هم اوپک به عنوان یک سازمان مؤثر براقتصاد و تجارت جهانی شناخته می شود.
- نویسنده: خانم فاطمه حجابی، دانشجوی کارشناسی مدیریت بازرگانی
- استاد راهنما: خانم بهاران سادات عظیمی
